Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności do dziedziczenia po spadkodawcy dochodzą jego dzieci oraz małżonek – a jeżeli którekolwiek z jego dzieci nie dożyło spadku, w miejsce zmarłego dziecko wchodzą jego zstępni. Jeżeli spadkodawca nie posiada zstępnych, z ustawy dziedziczą po nim jego małżonek oraz rodzice. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy, cały spadek przypada jego rodzicom. Tym samym, najczęściej z ustawy dziedziczyć po zmarłym będą osoby z tzw. pierwszego kręgu dziedziczenia – a to dzieci i małżonek spadkodawcy. Ma to istotne znaczenie, szczególnie dla instytucji zachowku. Do zachowku uprawnieni są bowiem zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, jeżeli byliby powołani do dziedziczenia z ustawy. Tym samy, w razie powołania na podstawie testamentu do dziedziczenia innych osób, roszczenie o zachowek najczęściej będzie przysługiwało dzieciom i małżonkowi spadkodawcy.
Zachowek art
Przepisy dotyczące zachowku znajdują się w kodeksie cywilnym, a dokładnie w Księdze Czwartej zatytułowanej Spadki. Ustawodawca uregulował instytucję zachowku w 22 artykułach – od art. 991 do art. 1011 kodeksu cywilnego. Przepisy te dotyczą przede wszystkim samego pojęcia zachowku, osób uprawnionych oraz wyłączonych, sposobu ustalenia udziału spadkowego, zaliczania darowizny czy kosztów wychowania, odpowiedzialności obdarowanych, uzupełnienia zachowku, przedawnienia, a także wydziedziczenia.
Czy od darowizny należy się zachowek
W kontekście dokonanych przez spadkodawcę darowizn i późniejszego obliczania zachowku, często pojawia się pytanie, czy osobie uprawnionej do zachowku na podstawie przepisów kodeksu cywilnego i będącej jednocześnie osobą obdarowaną przez spadkodawcę rzeczywiście należy się zachowek. Zgodnie z przepisami prawa spadkowego zawartymi w kodeksie cywilnym, na poczet zachowku zalicza się dokonane na uprawnionego przez spadkodawcę darowizny. Jednocześnie, ustawodawca nie wprowadził żadnych wskazówek, co do tego jakie darowizny ulegają zaliczeniu, a jakie nie – z pomocą przychodzą jednak przedstawiciele doktryny, którzy wskazują, iż zaliczeniu ulegają takie darowizny, które wlicza się do substratu zachowku, o czym była mowa we wcześniejszych artykułach.