Rozdzielność majątkowa ustanawiana w drodze umowy musi mieć formę aktu notarialnego. Umowa majątkowa małżeńska – rozdzielność majątkowa zawarta w innej formie niż wyżej wymieniona powoduje nieważność umowy. Co za tym idzie – samo ustanowienie rozdzielności majątkowej jest również nieważne. W związku z tym konieczna jest wizyta u notariusza, który sporządzi umowę majątkową małżeńską – w tym wypadku ustanawiającą rozdzielność majątkową w formie aktu notarialnego. Aby znaleźć notariusza w pobliżu swojego miejsca zamieszkania można skorzystać z wyszukiwarki na stronie internetowej Krajowej Izby Notarialnej lub z wyszukiwarek na stronach poszczególnych izb notarialnych, które są tworzone przez notariuszy prowadzących kancelarie w okręgu danego sądu apelacyjnego.
Rozdzielność majątkowa a podział majątku
Rozdzielność majątkowa a spadek
W polskim porządku prawnym możemy wyróżnić dziedziczenie ustawowe (powołanie do spadku z ustawy) i dziedziczenie testamentowe (powołanie do spadku w testamencie). W przypadku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową, często pojawia się pytanie – czy rozdzielność majątkowa będzie miała wpływ na dziedziczenie i tym samym spadek. Odpowiedź brzmi “nie” i dotyczy zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i tym bardziej dziedziczenia testamentowego (którego najważniejszą cechą jest w zasadzie dowolność wyboru spadkobierców).
Rozdzielność majątkowa w żaden sposób nie wpływa na zasady dziedziczenia ustawowego – udział małżonka w spadku będzie taki sam, niezależnie od tego, czy będzie pomiędzy nimi ustanowiony ustrój rozdzielności czy wspólności majątkowej. Jest jednak jedno “ale” – pomimo, że udział małżonka w spadku nie ulega zmianie, należy wziąć pod uwagę, że wartość samego spadku, w związku z obowiązującym ustrojem majątkowym, może być różna.
Przykład: Po zmarłym Janie dziedziczyć będą zgodnie z ustawą jego żona Maria i dwoje dzieci. Spadkodawca pozostawił po sobie jedynie pieniądze. W zależności od obowiązującego ustroju majątkowego małżeńskiego, spadkobiercy otrzymają w spadku różne kwoty.
- Wspólność majątkowa – majątek wspólny w wysokości 5000,00 zł, majątek osobisty w wysokości 5000,00 zł. Spadek po Janie obejmował będzie więc
7 500,00 zł (w skład spadku wchodzi połowa majątku wspólnego). Każdy ze spadkobierców dziedziczy w ⅓ – w wyniku późniejszego działu spadku otrzymają więc oni kwoty w wysokości 2 500,00 zł. Należy jednak pamiętać, że Marii pozostało 2 500,00 zł z majątku wspólnego, więc jej majątek po śmierci Jana będzie wynosił 5 000,00 zł. - Rozdzielność majątkowa – brak jest majątku wspólnego, majątek osobisty Jana wynosi 10 000,00 zł, a majątek osobisty Marii – 0,00 zł. Po śmierci Jana spadkobiercy również będą dziedziczyć w ⅓ – w wyniku późniejszego działu spadku otrzymają więc oni kwoty w wysokości 3 333,33 zł. W tym wypadku Maria, małżonka Jana, pomimo tego, że zasady dziedziczenia nie ulegają zmianie w wyniku ustanowienia rozdzielności majątkowej, otrzyma kwotę niższą, niż ta, którą miałaby, gdyby pomiędzy małżonkami istniała wspólność majątkowa (ustawowa).