Co do zasady, małżonkowie mają swobodę wyboru ustroju majątkowego. Rozdzielność majątkowa stanowi umowny ustrój majątkowy małżeński – w związku z tym, małżonkowie mogą taką umowę zawrzeć w każdym czasie, także po ślubie i tym samym zmienić dotychczas obowiązujący ustrój. Ponadto, po ślubie rozdzielność może zostać ustanowiona na mocy orzeczenia sądy. Prawo wytoczenia powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej przysługuje każdemu z małżonków. Rozdzielność taka może zostać ustanowiona z ważnych powodów (np. trwonienia majątku, hazardu etc.), w każdym czasie, również z datą wsteczną. Ponadto, po ślubie rozdzielność majątkowa powstaje z chwilą orzeczenia separacji małżonków przez sąd.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków a rozdzielnością majątkową różni się tym, iż po ustaniu ustroju majątkowego małżeńskiego w postaci rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, na małżonkach ciąży obowiązek wyrównania dorobków w stosunku do dorobku i majątku drugiego małżonka. Istotą tego ustroju majątkowego małżeńskiego jest ochrona małżonka, którego dorobek będzie mniejszy od dorobku drugiego małżonka. W czasie w którym, ustrój ten jednak obowiązuje, każdy z małżonków ma wyłącznie swój majątek osobisty. Ponadto, w tym ustroju należy również uwzględnić dorobek każdego z małżonków. Zgodnie z art. 51 (3) §1 kro dorobkiem małżonka jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Jeżeli rozdzielność majątkowa ustanie, małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównanie dorobków przez zapłatę lub przeniesienie na niego praw. Warto jednak pamiętać, że z ważnych powodów, każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków.
Rozdzielność majątkowa – ile kosztuje
Z uwagi na fakt, że dla ustanowienia rozdzielności majątkowej konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego (umowa w innej formie będzie nieważna) i tym samym niezbędna jest wizyta u notariusza – do ustanowienia rozdzielności niezbędne będzie również odpowiednie przygotowanie finansowe. Maksymalne stawki za czynności notarialne, zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. określa Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia – zgodnie z aktualnie obowiązującym rozporządzeniem z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Zgodnie z §8 pkt 2 maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową małżeńską wynosi 400,00 zł (+VAT). Ponadto należy do tej kwoty doliczyć dodatkowo kwoty tytułem zapłaty za wypisy aktu notarialnego dokumentującego umowę o rozdzielność majątkową – stawka taksy wynosi 6 zł za 1 stronę (+VAT). Dlatego należy przygotować się na wydatek w wysokości ponad 500,00 zł.