Aby wyliczyć wysokość zachowku należy obliczyć wysokość potencjalnego udziału spadkowego, który przypadłby osobom uprawnionym do zachowku w razie dziedziczenia ustawowego, część przypadającą im w tym udziale na podstawie przepisów o zachowku zawartych w kodeksie cywilnym, a także należy ustalić wysokość tzw. substratu zachowku, co może nastręczyć trochę trudności. Przy jego obliczaniu nie uwzględnia się dokonanych przez spadkodawcę zapisów i poleceń, natomiast dodaje się dokonane przez spadkodawcę darowizny oraz ustanowione przez niego zapisy windykacyjne. Problem może również stanowić ustalenie chwili, w oparciu o którą możliwe będzie ustalenie stanu i wartości zachowku – wydaje się jednak, że powinna być to chwila ustalania zachowku.
Dziedziczenie testamentowe a zachowek
W polskim prawie cywilnym, spadkodawca może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem na wypadek śmierci. W związku z tym jest uprawniony do sporządzenia testamentu (w polskim prawie jest to jedyny sposób na rozporządzenie swoim majątkiem na wypadek śmierci) i przekazania swojego majątku dowolnym osobom, w dowolnej wysokości. Nie oznacza to jednak, że członkowie jego najbliższej rodziny – tj. zstępni, małżonek, rodzice, jeżeli dziedziczyliby po zmarłym na podstawie ustawy – nie mają prawa do jego majątku. W związku z funkcjonowaniem w polskim prawie spadkowym instytucji zachowku, w/w osoby mają prawo do zachowku od spadkobierców, a w dalszej kolejności także od zapisobierców i obdarowanych. Dzięki temu, nawet jeżeli spadkodawca nie powołał ich wszystkich, lub powołał tylko część do dziedziczenia testamentowego, ich interesy majątkowego, w związku z bliskim pokrewieństwem, pozostają zabezpieczone.
Kiedy zachowek
Kiedy można otrzymać zachowek? To często zadawane pytanie w sytuacjach związanych z dziedziczeniem. Przede wszystkim, zachowek należeć się będzie osobom, które są do niego uprawnione na podstawie przepisów ustawy, a które jednocześnie nie zostały powołane do spadku przez spadkodawcę. Osobami uprawnionymi są zstępni, małżonek i rodzice, ale jedynie pod warunkiem, że dziedziczyliby po spadkodawcy na podstawie ustawy. Z tego względu, prawa do zachowku w rzeczywistości nie mają m.in. rodzice spadkodawcy czy jego wnuki, których rodzice żyją.