Po śmierci bliskiej osoby, często pada pytanie: “co to jest zachowek?”. Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która pozwala na zabezpieczenie interesów majątkowych najbliższej rodziny spadkodawcy, nie pozbawiając go jednocześnie prawa do swobodnego rozporządzania swoim majątkiem na wypadek śmierci. W takiej sytuacji warto skonsultować się z adwokatem, który specjalizuje się w sprawach spadkowych, np. adwokatem z Chorzowa. Zachowek, zgodnie z postanowieniami kodeksu cywilnego przysługuje zstępnym (czyli np. dzieciom, wnukom, prawnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy. W takiej sytuacji roszczenie osoby uprawnionej o zachowek wynosi ½ udziału spadkowego, który by jej przysługiwał w razie dziedziczenia na podstawie ustawy, a jeżeli jest ona małoletnia lub niezdolna do pracy – ⅔ tego udziału.
Zachowek kiedy się nie należy
Zachowek nie będzie przede wszystkim przysługiwał osobom, które nie są uprawnione, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Na podstawie art. 991 k.c. roszczenie o zachowek przysługuje osobom najbliższym spadkodawcy, a to jego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom, jeżeli zostaliby powołani do dziedziczenia z ustawy. Dlatego nie zawsze uprawnienie do zachowku przysługuje np. wnukom spadkodawcy czy jego rodzicom. Uprawnienie do zachowku nie będzie też przysługiwało rodzeństwu, dziadkom czy powinowatym, z uwagi na wyłączenie ich z kręgu uprawnionych. Istotne jest także to, że zachowek nie należy się osobom należącym do kręgu najbliższych osób, jeżeli zrzekły się one dziedziczenia, odrzuciły spadek, zostały uznane za niegodne lub zostały wydziedziczone (i tym samym pozbawione prawa do zachowku – spadkodawca może wydziedziczyć zstępnego, małżonka, rodzica, jeżeli wbrew woli spadkodawcy postępuje on uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego/dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci/uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych).
Ile czasu na zachowek
Jak każde roszczenie, również prawo do żądania zachowku ulega przedawnieniu. Zgodnie z art. 1007 par. 1 k.c. roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu. Po upływie terminu dłużnik może uchylić się od jego spełnienia podnosząc zarzut przedawnienia, a samo zobowiązanie przekształca się w zobowiązanie naturalne – tj. takie, które istnieje, ale nie można żądać przymusowej jego realizacji. Warto też zauważyć, że roszczenie o uzupełnienie zachowku
z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat 5 od dnia otwarcia spadku.