Z zawarciem małżeństwa wiąże się wiele skutków, także na polu majątkowym. Z chwilą zawarcia małżeństwa, pomiędzy małżonkami z mocy ustawy powstaje tzw. wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Wspólność majątkowa może jednak zostać wyłączona poprzez umowę zawartą w formie aktu notarialnego, zarówno przed, jak i po zawarciu małżeństwa (tj. w czasie jego trwania). Poprzez zawarcie takiej umowy można ustanowić pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, które są umownymi ustrojami majątkowymi małżeńskimi. Rozdzielność majątkową (podobnie jak pozostałe ustroje majątkowe małżeńskie) regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Rozdzielność majątkowa – skutki
Ustanowienie rozdzielności majątkowej sprawia, że zarówno mąż i żona zachowują dla siebie majątek, który nabyli przed i po zawarciu umowy. Ponadto, każdy z małżonków samodzielnie zarządza zgromadzonym przez siebie majątkiem. Podstawowym skutkiem rozdzielności majątkowej będzie więc to, że w tym ustroju majątkowym małżeńskim możemy wyróżnić tylko majątki osobiste. Warto jednak zauważyć, że ustanowienie rozdzielności majątkowej nie wyłącza możliwości wspólnego nabycia rzeczy i bycia ich współwłaścicielami w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego (vide: T. Smyczyński, “Prawo rodzinne i opiekuńcze”, Warszawa 2012, s. 111).
Separacja a rozdzielność majątkowa
Jeżeli pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia (wygasła więź duchowa, ekonomiczna i fizyczna), ale nie jest on trwały, sąd orzeka separację na żądanie jednego z nich. Separacja wywołuje szereg skutków – co do zasady takich, jakie powoduje rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Jednym z niezwykle ważnych skutków jest powstanie rozdzielności majątkowej z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o separacji. Rozdzielność majątkowa w tym wypadku ma charakter przymusowego ustroju majątkowego małżonków – nie można jej ograniczyć, zmienić, wyłączyć. Nie można również w takiej sytuacji ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.