Pozbawienie praw rodzicielskich a kontakty z dzieckiem
W języku potocznym sformułowanie prawa rodzicielskie funkcjonuje jako synonim władzy rodzicielskiej. Władza rodzicielska nie jest jednak tożsama z możliwością utrzymywania kontaktów z dzieckiem. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że rodzice mają wobec dziecka również prawa i obowiązki, których władza rodzicielska nie obejmuje. Do tych praw i obowiązków należą m.in. kontakty z dzieckiem, czyli prawo do osobistej styczności z dzieckiem. Prawo to jest niezależne od władzy rodzicielskiej – nawet, gdy rodzic został na mocy orzeczenia sądu władzy rodzicielskiej pozbawiony, lub została mu ona ograniczona, ma prawo do realizowania kontaktów z dzieckiem, w tym spotykania się z nim czy komunikowania się za pośrednictwem m.in. poczty mailowej czy telefonu. Takie częste utrzymywanie kontaktów z dzieckiem pozwala poznać potrzeby dziecka i tym samym pozwala zapewnić mu odpowiednie wychowanie i troskę o realizację tych potrzeb.
Kontakty z dzieckiem – orzecznictwo
Polskie orzecznictwo jest niezwykle bogate, jeżeli chodzi o kwestie dotyczące kontaktów z dzieckiem. Za jedną z ciekawszych, jak i przydatną w praktyce, należy uznać uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2011 r. (sygn. akt III CZP 139/10), w której SN wskazał, że postanowienie sądu opiekuńczego określające stałe i powtarzające się kontakty z dzieckiem w obecności osoby wykonującej nad nim pieczę podlega wykonaniu na podstawie art. 1051 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym sąd może nałożyć grzywnę na osobę, która postąpiła wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi. Z treści uchwały można skorzystać, gdy jedna ze stron utrudnia realizację kontaktów z dzieckiem. Za równie ciekawe orzeczenie należy uznać postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. (sygn. akt I CKN 1115/00) – SN w tym postanowieniu wskazał, że zakazanie rodzicowi kontaktów z dzieckiem może nastąpić jedynie z ważnej przyczyny, kiedy osobista styczność może zagrażać życiu, zdrowiu dziecka lub może powodować jego demoralizację. Dlatego za przesłankę uniemożliwienia wykonywania kontaktów nie można uznać np. brak wykonywania władzy rodzicielskiej – dobru dziecka nie będzie bowiem służyć również zerwanie kontaktów i uniemożliwienie osobistej styczności z drugim rodzicem.
Kontakty z dzieckiem przed rozwodem
Kontakty z dzieckiem mogą zostać ustalone w różny sposób. Kiedy dojdzie do rozwodu, zostaną one określone w wyroku orzekającym rozwód. Jednak zanim taki wyrok zapadnie, warto zadbać o uregulowanie kontaktów na czas postępowania, np. przez złożenie wniosku o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem, zawarcie ugody czy to sądowej, czy przed mediatorem. Jeżeli małżonkowie przed podjęciem decyzji o rozwodzie żyli w separacji prawnej, kontakty z dzieckiem będą wykonywane w oparciu o wyrok orzekający separację.